Mar 05, 2017 / by edakabasakal / Comments are off for this post

Asbest; ısıya, aşınmaya ve kimyasal maddelere çok dayanıklı lifli yapıda doğal silikat mineralidir. Mineralin adı antik Yunancada “suya doymaz” anlamına gelen “ asbestos ” kelimesinden gelir.

Asbest doğada farklı biçimlerde bulunmakla birlikte, en yaygın olanları ve yasal düzenlemelere konu edilenleri altı çeşittir. Bunlar yapılarına göre serpantin ve amfibol olmak üzere iki grupta toplanırlar.

“ASBESTLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK “ ‘te belirtilen 6 çeşit asbest şu şekildedir.

Amfibol grubunda;

  1. Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4,
  2. Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-5,
  3. Grünerit Asbest (Amosit), (kahverengi), CAS No 12172-73-5,
  4. Krosidolit, (mavi) CAS No 12001-28-4,
  5. Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6

Serpantin grubunda ise;

  1. Krizotil, (beyaz) CAS No 12001-29-5, CAS No 132207-32-0,

Sanayide yaygın olarak kullanım alanı bulmuş olan asbest türleri krosidolit, amosit ve krizotildir. Aktinolit, antofilit ve tremolit asbest türleri daha çok inşaat malzemeleri ve izolasyon malzemelerinde kullanımları mevcuttur.

Asbestin ticari olarak temel özelliklerinden dolayı 3000 ’den fazla endüstriyel ürünün yapımında daha önceden kullanıldığı bilinmektedir. Özellikle basınca dayanıklı borular, her türlü inşaat yalıtım malzemeleri, contalar,  bazı kâğıt ürünleri, özel filtreler ve fren balataları asbestin özellikle geçmiş dönemlerde sıklıkla kullanıldığı ürünlerin başında gelmektedir. Asbest aynı zamanda savunma ve uzay sanayisinde de yoğun olarak kullanılmaktadır.

19. yüzyılın sonlarında yalıtkan özelliği, sürtünmeye karşı direnci ve birçok asitte çözünmemesi gibi özellikleriyle  “ sihirli mineral ”  olarak tanımlanmış,  ancak  özellikle  1950’li  yıllardan  sonra  insan  sağlığına  zarar  veren  kanserojen  bir  mineral olduğunun tespitiyle de “öldürücü toz” olarak nitelendirilmiştir.

Avrupa  Birliği  ülkeleri  1980’lerden  itibaren  bireysel  olarak  asbest  kullanımını  yasaklamaya  başlamış  ve 1 Ocak 2005 tarihinde ise tüm üye ülkelerde asbest üretim ve kullanımı yasaklanmıştır. 28539 sayılı ve 25.01.2013 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan “Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik”  gereği ülkemizde de asbest ve asbestli ürün üretimi ve bunların her türlü ticareti yasaklanmıştır.

Bu yönetmelikte 2.bölüm, Madde 5’ te belirtilen;

“ 1)  Asbestin her türünün çıkarılması,  işlenmesi, satılması ve ithalatı,

2) Asbest içeren her türlü ürünün ithalatı ve satılması,

3) Asbest ürünlerinin veya asbest ilave edilmiş ürünlerin üretimi ve işlenmesi YASAKTIR.” hükümleri yer almaktadır.

Şu anda dünyada çoğunluğu Avrupa ülkeleri olmak üzere ve Türkiye de dahil 50’ den fazla ülkede asbest yasaklanmış durumdadır.

Asbest son derece kanserojen bir maddedir. Solunum ya da içme suyu yoluyla vücuda girdiğinde başta kanser olmak üzere çeşitli hastalıklara yol açar.

Asbestin nefes yoluyla alındıktan sonra solunum sistemi üzerinde oluşturduğu etkileşim sonucu bazı hastalılara sebep olabilmektedir:

  • Asbestoz
  • Mezotelyoma
  • Kanser
  • Akciğer zarı kalınlaşması
  • Akciğer zarında sıvı toplanması

Çalışma sırasında ya da çevrede bulunan asbest liflerinin solunması, birkaç on yıl içinde kendini gösterecek ölümcül hastalıklara yol açabilmektedir. Özellikle asbestli malzemelerin yeniden paketlenmesi, asbestin diğer malzemelere karıştırılması ve asbestli malzemelerin kuru ortamda kesilmesi sırasında tehlike daha da yoğunlaşmaktadır.

Öte yandan asbest yalnızca çalışma ortamında asbeste maruz kalan kişileri ve onların ailelerini değil,  asbest çıkartılan veya asbestli üretim yapan iş çevrelerine yakın yaşayan ve çevresel açıdan asbeste maruz kalan, asbestli bina ve yapılarda yaşama ya da asbestli malzeme ve ürün kullanımı nedeniyle asbeste maruz kalan kişileri de etkilemekte ve nüfusun geniş bir kesimini kanser riski ile karşı karşıya getirmektedir.

Tüm bu risklerden dolayı;

“ASBESTLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK “ doğrultusunda, söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işleri, başlamadan önce, asbest içerebilecek malzeme ve yerlerini belirlemek için tesis, bina, gemi ve benzeri yapı ve sistemlerde inceleme yapılarak gereken tedbirleri alınır.

Yıkım izni için 18.3.2004 tarihli ve 25406 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uygulanır.

Asbest içerebilecek malzemelerin, söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işlerini uzman nezaretinde ve yapılmasını sağlanır. Teknik önlemler alınmasına rağmen, havadaki asbest konsantrasyonunun sınır değeri aşabileceği söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma gibi belirli işlerde; çalışanların korunması için solunum sistemi koruyucusu, çalışanların eğitilmesi ve levhaların asılması gibi tedbirlerde alınmalıdır.

Asbest Raporu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve aynı kanunu’ nun 30. maddesi gereğince çıkarılan “Asbestle çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında yönetmelik” doğrultusunda çalışmaktadır. Aynı zamanda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ nın denetimine tabiidir.

 

 

Tags: ,